Tajemnice osiedli – na Smolnej od 5 tysięcy lat

1.

Budowa każdego osiedla to spore wyzwanie. To też niespodzianki ukryte pod powierzchnią ziemi. Przystępując do wykopów pod garaż można natrafić na prawdziwe skarby. Tak było w Poznaniu, gdzie budujemy osiedle Na Smolnej. Archeolodzy odkryli tam fragmenty narzędzi krzemiennych z epoki neolitu, liczne paleniska oraz kawałki naczyń ceramicznych z epoki brązu i żelaza. A to tylko niektóre ze śladów przeszłości odkrytych na terenie osiedla.

2.

Pierwsze znaleziska
Aby nie uszkodzić zachowanych w tym miejscu śladów przeszłości, prace budowlane zostały wstrzymane. Na polecenie miejskiego konserwatora zabytków teren objęto ratowniczymi badaniami archeologicznymi mającymi na celu zbadanie całej przeznaczonej pod budowę powierzchni.

3.
Podczas wykonywania prac ziemnych pod warstwą humusu natrafiono na ślady związane z pradziejową i średniowieczną działalnością jednych z pierwszych mieszkańców dzisiejszego Poznania. Odkryto obiekty osadnicze: piece, paleniska oraz jamy gospodarcze.

4.
Prace archeologiczne prowadzone były przez poznańskich archeologów z Pracowni Archeologicznej „ARCHEOCONSULT”.

Ludność kultury pucharów lejkowatych
Na terenie przeznaczonym pod budowę pierwszego etapu osiedla odkryto fragment dużej osady zamieszkałej już w czasach epoki kamienia (neolitu) przez ludność tzw. kultury pucharów lejkowatych. Zamieszkiwali oni osadę przy Smolnej ok. 5000 lat temu. Pozostawili po sobie ślady drewnianych budowli słupowych oraz półziemianek, w których odnaleziono fragmenty naczyń, w tym charakterystyczne dla tej kultury tzw. puchary lejkowate oraz części narzędzi krzemiennych, które ze względu na nieznajomość w tych czasach metalu stanowiły podstawowy surowiec do ich wyrobu.

5.
Fragmenty pucharu lejkowatego i wazy z okresu neolitu znalezione w jamach gospodarczych ludności kultury pucharów lejkowatych (rekonstrukcja rysunkowa na podstawie znalezionych fragmentów).

6.
Zrekonstruowane fragmenty pucharu lejkowatego znalezionego w jamie gospodarczej.

Ludność związana z kulturą łużycką
Kolejnym okresem, w jakim osada przy Smolnej była użytkowana, był koniec epoki brązu i epoka żelaza. Zamieszkiwała tu wówczas ludność związana z kulturą łużycką, która wsławiła się budową słynnego w całej Europie grodu w Biskupinie. Tutejsza osada pełniła funkcje osady produkcyjnej. Archeolodzy natrafili na liczne jamy gospodarcze, paleniska i ogniska oraz piece wapiennicze służące do wypału wapna niezbędnego w tym okresie do wytopu żelaza. Odkryto też pozostałości ceramiki (garnków i naczyń do przetrzymywania żywności) oraz pieców garncarskich służących do jej wypału.

7.
Zrekonstruowane fragmenty naczyń kultury łużyckiej znalezione w jamach gospodarczych oraz w piecu wapienniczym.
Ludność kultury przeworskiej

Kolejną fazą użytkowania osady był tzw. okres wpływów rzymskich (Cesarstwa Rzymskiego) na naszych ziemiach. Na terenie osady przy Smolnej zamieszkiwała wówczas (I-II w n.e.) ludność kultury przeworskiej. Pozostawiła ona po sobie, poza typowymi jamami gospodarczymi, paleniska oraz obiekty mieszkalne, z których jeden – półziemiankę o powierzchni ok. 11 m kw. – udało się zarejestrować w całości.

8.
Zrekonstruowane fragmenty wazy kultury przeworskiej z ornamentem w kształcie swastyki.

Wczesne średniowiecze
Po okresie użytkowania osady przez ludność kultury przeworskiej, na kilka wieków na jej terenie osadnictwo zamarło. Miały wtedy miejsce wędrówki ludów związane z upadkiem Cesarstwa Rzymskiego, które wywołały olbrzymie przemiany społeczno-gospodarcze (kryzys).
Ponownie osada na Smolnej została zasiedlona we wczesnym średniowieczu (ok. VII – IX w.). Z okresu tego pochodzą pozostałości kilku obiektów mieszkalnych (półziemianek) i fragmenty naczyń ceramicznych. Dużym zaskoczeniem było odkrycie pod podłogą jednego z domostw szkieletu małego dziecka. Niewyjaśnioną jak na razie zagadką pozostaje powód, dla którego ciało dziecka zostało pochowane w tak nietypowym miejscu.

9.

Obiekty wczesnośredniowieczne (półziemianki) w poszczególnych fazach eksploracji. W ob. nr 75 zarejestrowano fragmenty szkieletu dziecka.

Odkryte ślady historii zainspirowały nas do przygotowania wystawy. Wykorzystaliśmy w niej „Opracowanie wyników badań archeologicznych przeprowadzonych przy inwestycji osiedle ‘Na Smolnej’, etap I” archeolog Arlety Jadrych.