Książeczki mieszkaniowe to niegdyś bardzo popularny sposób na oszczędzanie pieniędzy na zakup mieszkania. Według szacunków w polskich domach znajduje się ich jeszcze około miliona! Dowiedz się, jak zlikwidować książeczkę mieszkaniową, by otrzymać premię gwarancyjną.

Książeczka mieszkaniowa to jedna z form książeczek oszczędnościowych, które przed transformacją ustrojową służyły jako dokument rejestrujący i potwierdzający środki zgromadzone na rachunku bankowym. Były to czasy, w których nie istniała jeszcze bankowość elektroniczna, a wszystkie wpłaty i wypłaty były księgowane ręcznie. Rachunki powiązane z książeczkami były prowadzone przez tzw. kasy oszczędnościowe. Najpopularniejszą taką instytucją po wojnie była „Powszechna Kasa Oszczędności”. Tak – to nie zbieżność nazw. Z tej organizacji wyrósł bowiem bank PKO BP, który jako jedyny zajmuje się obecnie obsługą książeczek mieszkaniowych.
Wśród książeczek oszczędnościowych można było spotkać takie rodzaje jak: książeczki systematycznego oszczędzania (podobne do dzisiejszych lokat), książeczki samochodowe (oszczędności celowe na zakup samochodu) czy właśnie książeczki mieszkaniowe.
Po zmianie ustroju w Polsce, czyli po 1990 roku, likwidowanie (a zatem wyciąganie środków) z takiej formy rachunku stało się nieopłacane z uwagi na hiperinflację. Aby to zrekompensować milionom obywateli, którzy przez lata odkładali na książeczce mieszkaniowej pieniądze, w 2008 roku rząd wprowadził tzw. premie gwarancyjne. Nie wszystkim one jednak przysługują.

Premia gwarancyjna

Rekompensata za lata ogromnej inflacji finansowana z budżetu państwa, przysługuje właścicielom książeczek mieszkaniowych założonych do dnia 23 października 1990 roku. Dodatkowo, środki te muszą być przeznaczone na określone cele mieszkaniowe. Wśród tych celów wyszczególniono oczywiście zakup mieszkania lub domu, ale także m. in.: zamianę prawa własności, uzyskanie spółdzielczego lokatorskiego prawa do mieszkania, zakończenie rozbudowy czy przebudowy istniejącego budynku, czy remont – w określonym zakresie.
Warto też pamiętać, że nie wszystkie książeczki można zlikwidować już teraz, by otrzymać premię. Te wystawione w latach 1989-1990 będzie można korzystnie zamknąć dopiero od pierwszego stycznia 2017 roku.
Wysokość państwowego dofinansowania jest obliczana na podstawie wzoru. Niestety jest on tak skomplikowany, że samodzielnie bardzo trudno jest policzyć wysokość premii gwarancyjnej. To zadanie spoczywa więc na barkach przedstawicieli banku.
Wysokość premii zwykle mieści się w przedziale od kilku do kilkunastu tysięcy złotych. Jest uzależniona od wielkości wpłat na książeczkę oraz wskaźnika ceny metra kwadratowego w budownictwie mieszkaniowym, kwartalnie publikowanego przez Główny Urząd Statystyczny.

Książeczka mieszkaniowa – likwidacja

Aby zlikwidować książeczkę mieszkaniową, należy złożyć do banku PKO BP wniosek wraz z dokumentami potwierdzającymi powstanie prawa do uzyskania premii gwarancyjnej.
Pieniądze z książeczki, w przypadku gdy kupujemy mieszkanie na kredyt, będą potraktowane jako wkład własny. To może być spora ulga dla wysokich wymagań dotyczących wysokości obowiązkowego wkładu własnego. Zanim udamy się do banku po kredyt warto zatem znać sumę premii gwarancyjnej, która będzie nam przysługiwała. Następnie trzeba będzie dopilnować, by umowa kredytowa była zgodna z ustawą o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, udzielaniu premii gwarancyjnych oraz refundacji wypłaconych premii gwarancyjnych z dnia 13 czerwca 2013 roku. Podpisaną umowę kredytową przedkładamy w PKO BP. Gdyby pojawiły się jakieś niezgodności, bank odmówi wypłacenia premii. Sama transakcja odbywa się bezgotówkowo – pieniądze z premii gwarancyjnej trafiają do banku, który udziela kredytu, a ten przekazuje je w transzach deweloperowi.
Kiedy likwidacja książeczki mieszkaniowej się nie opłaca? Kiedy osoba nie nabywa prawa także do wypłaty premii. Bez niej oszczędności zgromadzone na książeczce będą niewielkie. Warto zatem poczekać z jej likwidacją np. zakupu mieszkania lub przeprowadzenia remontu. Jeśli wiemy już z dużą dozą pewności, że nie będziemy spełniać tych warunków w przyszłości, warto pomyśleć o cesji książeczki na rzecz osoby bliskiej. Przekazania prawa do środków zgromadzonych na książeczce można dokonać wobec małżonka (również byłego), rodziców, dzieci (także przysposobionych), dziadków, wnuków, rodzeństwa. Książeczka mieszkaniowa podlega także dziedziczeniu.

Książeczka mieszkaniowa – remont

Premię z książeczek można wykorzystać także na wymianę okien, instalacji gazowej albo elektrycznej w domu lub mieszkaniu, a także jako wpłatę na rzecz funduszu remontowego wspólnoty lub spółdzielni mieszkaniowej.
Jeśli chcemy w ten sposób zrefundować koszty wymiany okien, musimy zachować fakturę VAT za ich zakup i montaż. Musimy także udowodnić bankowi, że mieszkanie lub dom, jest naszą własnością, np. przedkładając wypis z księgi wieczystej. W przypadku wymiany okien, należy pamiętać, że muszą być to co najmniej dwa okna, chyba, że w mieszkaniu jest w ogóle tylko jedno. Ten fakt jednak trzeba odpowiednio udokumentować.
W przypadku wymiany instalacji – zarówno gazowej, jak i elektrycznej, oprócz dowodów zakupu oraz usługi montażu, będzie potrzebne także zaświadczenie o uprawnieniach do wykonywania prac specjalisty, który modernizacji dokonywał. Konieczny będzie także protokół sprawdzenia odbiorczego, który udowodni, że instalacja była wymieniana w całości, a nie tylko jej drobne elementy.
Jeśli chcemy wykorzystać pieniądze z książeczki jako wpłatę na fundusz remontowy, musimy zgłosić się z prośbą do wspólnoty lub spółdzielni, by wydała zaświadczenie o naszych wpłatach na rzecz tego funduszu oraz wydatkach przewidzianych na nasz lokal. Nie obędzie się także bez udowodnienia własności lokalu.